Varësia nga bixhozi apo bixhozi patologjik bën pjesë në çrregullimet e kontrollit të impulseve.
Sikur edhe tek çrregullimet tjera të impulseve, është e pranishme nevoja e parezistueshme për të bërë veprime të caktuara të cilët janë të dëmshëm për vetë personin dhe për personin tjetër. Kryerja e atij veprimi përcillet me ndjenjën e kënaqësisë a pas kryerjes së veprimit mund të paraqiten keqardhja dhe ndjenja e fajit, por jo gjithmonë.
Karakteristike për çrregullimet e kontrollit të impulseve është mungesa e rezistencës që të kryhet veprimi i cili padyshim që është i dëmshëm për personin dhe për personat tjerë.
Varësia nga bixhozi – diagnoza
Që të jemi të sigurt që bëhet fjalë për çrregullim e jo për shprehi të përkohshme apo për argëtim, ashtu si edhe tek çrregullimet mentale nevojitet që sjellja të përmbush kritere të caktuara. Dy sisteme të vlefshëm në psikiatri janë Klasifikimi ndërkombëtar i sëmundjeve mentale (KNS) dhe Manuali diagnostifikues dhe statik për çrregullimet mentale (DSM) ku janë përshkruar të gjithë çrregullimet mentale dhe kriteret për diagnostifikimin e tyre.
Sipas DSM-së, duhet të përmbushen minimum 5 kritere për të diagostifikuar bixhozin patologjik. Disa prej kritereve janë:
- Preokupimi me bixhozin;
- Ndarja e shumave gjithnjë e më të mëdha të parave për aktivitete të bixhozit;
- Shqetësimi kur përpiqet të zvogëlohet bixhozi;
- Praktikimi i bixhozit si mënyrë e ikjes nga problemet;
- Kryerja e veprimeve ta paligjshme për të financuar bixhozin;
- Fshehja e aktiviteteve të bixhozit nga anëtarët e familjes dhe nga miqtë;
- Rrënimi i funksionimit të familjes, punës dhe shoqërisë si pasojë e bixhozit;
Varësia nga bixhozi – etiologjia
Bixhozi patologjik zakonisht paraqitet në adoleshencën e hershme tek meshkujt, ndërsa tek femrat paraqitet më vonë. Rritja me prindin që është i varur nga bixhozi është faktor i rëndësishëm për paraqitjen e çrregullimit. Zakonisht është e nevojshme një periudhë më e gjatë kohore që personi të kalojë kufirin e bixhozit nga argëtimi apo mërzitja dhe “të kalojë” në bixhoz.
Është e mundur që me vite të praktikohet bixhozi si lloj argëtimi, e më vonë përnjëherë të paraqitet çrregullimi i bixhozit. Ekzistojnë faktorë që mund të përshpejtojnë paraqitjen e çrregullimit, siç është shoqërimi me një rreth të njerëzve bixhozçi, stresi, pakënaqësia. Është konstatuar që bixhozi shumë shpesh paraqitet në fazat e stresit dhe depresionit, si përpjekje për të larguar mendjen dhe si mënyrë për të shmangur problemet.
Pasojat e varësisë nga bixhozi
Pasojat e varësisë nga bixhozi janë të shumta dhe të thella. Pasojat paraqiten në të gjitha planet, si në atë personal, gjithashtu edhe në plan shoqëror.
Në planin personal janë të pranishme ndryshimet e disponimit, irritimi, paraqiten problemet në marrëdhëniet interpersonale si pasojë e gënjeshtrave rreth aktiviteteve të bixhozit. Në planin shoqëror vjen deri tek neglizhenca e obligimeve, mungesat në punë, neglizhenca e partnerit që mund të çojë në divorc, si dhe e pjesës tjetër të familjes.
Jo rrallëherë vjen edhe deri tek investimi i pasurisë familjare dhe pasurisë së paluajtshme dhe në fund falimentimi, kur njerëzit vijnë në situatë të humbasin të gjitha dhe nuk shohin dalje nga kjo situatë.
Varësia nga bixhozi dhe trajtimi
Trajtimi i personave që janë të varur nga bixhozi është shumë i vështirë, dhe është e domosdoshme qasja multidisiplinare që përfshin ndihmën mjekësore dhe psikologjike, si dhe familjen e vetë personit të varur. Është me rëndësi të dihet që trajtimi i personit të varur nga bixhozi paraqet një proces, i cili shpesh zgjat shumë dhe është i mundimshëm. Familja e personit të varur jo rrallëherë vuan më së shumti, dhe reagon ashpër nga pafuqia dhe mosdija si të ndihmojë.
Të shpeshta janë deklaratat, si: “Ai ka ndryshuar plotësisht, unë më nuk e njoh atë”, “Është tërhequr dhe shmang kalimin kohës me ne”, “Vazhdimisht flet për paratë që i duhet por nuk tregon për çka” dhe deklarata tjera të ngjashme.
Në mënyrë që trajtimi të jetë efikas, është e domosdoshme që familja e personit të varur të përshihet në proces. Ajo duhet që vazhdimisht t’i ofrojë mbështetje dhe e para të reagojë nëse vëren disa prej simptomave të mësipërme. Problemi tek personat e varur nga bixhozi është që shpesh nuk janë të vetëdijshëm për seriozitetin e situatës. Zakonisht është familja ajo që vëren shenjat e sëmundjes. Për këtë arsye varësia ndaj bixhozit është sëmundje që prek edhe familjen. Ndonjëherë personat e varur janë të vetëdijshëm që kanë nevojë për ndihmë, por nuk besojnë që mund të shërohen.
Personi i varur nga bixhozi deri diku ka motivim por shpesh i reziston trajtimit. Për të zhvilluar motivimin nevojitet kohë, e ai paraqitet vetëm kur personi ballafaqohet me realitetin në të cilin ai dhe të afërmit e tij kanë problem për shkak të varësisë nga bixhozi. Familja e personit të varur përjeton vuajtje, dhe nuk duhet të hezitojë që kërkojë ndihmë profesionale në trajtim sepse pavarësisht dashurisë, kujdesit dhe qëllimeve të mira, ajo e vetme nuk mund t’i ndihmojë personit të varur.
Varësia nga bixhozi është shumë toksike dhe shkatërruese, si për vetë personin ashtu edhe për të afërmit e tij. Megjithatë, është me rëndësi të dihet që varësia nga bixhozi është e vështirë, por jo edhe sëmundje e pashërueshme. Në klinikën tonë mund të merrni ndihmë profesionale dhe të dilni nga rrethi vicioz i bixhozit. Kur të liroheni nga kjo ngarkesë dhe të shëroheni, ju mund të jetoni jetën në maksimum.
